Het dilemma van de proloog

8 Maart 2012

Een proloog dient het verhaal te introduceren. In veel gevallen kan het eerste hoofdstuk deze functie net zo goed vervullen. Wanneer begin je met een proloog en wanneer niet?

Een proloog kan op drie verschillende manieren gehanteerd worden:

1.  Door vlug en sfeervol (een deel van) het achtergrondverhaal te introduceren.
2.  Door een gebeurtenis in het verleden of in de toekomst weer te geven om de lezer op het puntje van zijn/haar stoel te zetten.
3.  Door een situatie weer te geven uit het perspectief van het hoofdpersonage of een bijpersonage, vaak om een fragment van de plot te vertellen dat niet in een ander hoofdstuk past.

Niet elk verhaal heeft een proloog nodig. Vaak kun je het achtergrondverhaal verwerken in de hoofdstukken en trek je de aandacht van de lezer door een actiemoment in het eerste hoofdstuk te laten plaatsvinden. Bovendien moet de proloog passen bij de rest van het verhaal, wat bij de derde optie mis kan lopen. Stel jezelf dus altijd de volgende vragen:

1.  Als ik mijn proloog ‘Hoofdstuk 1’ noem, loopt het verhaal dan nog soepel?

Vaak kan het woord ‘proloog’ geschrapt worden, vooral als de proloog chronologisch doorloopt in het daaropvolgende hoofdstuk. In dat geval kun je proberen de proloog te veranderen in ‘Hoofdstuk 1’. Over het algemeen voelt dit zelfs beter aan voor het verhaal.

2.  Heeft de lezer zonder de proloog te weinig achtergrondinformatie bij de start van het verhaal?

Lezers vallen in het diepe als ze niet eerst achtergrondinformatie voorgeschoteld krijgen. Dit is over het algemeen een goed iets; ze willen niet bij de hand genomen worden. Als je de proloog gebruikt om alleen achtergrondinformatie  aan de man te brengen, kijk dan of je dat misschien kunt verweven in de rest van het verhaal. In dat geval kun je de proloog schrappen en direct beginnen met de actie.

Als de achtergrondinformatie wel degelijk nodig is, probeer dan een andere invalshoek te gebruiken. Vertel het via een ander personage of maak het duidelijk door een actiemoment.

3.  Gebruik ik mijn proloog alleen om de aandacht van de lezer te pakken te krijgen?

Zo ja, kijk dan of je dat in het eerste hoofdstuk ook kunt doen. Vaak oogt een proloog spannend, maar voegt het niks toe aan de plot. In dat geval krijgt de lezer overbodige informatie, wat verwarrend kan werken. Probeer in dat geval de proloog te schrappen en kijk of het verhaal daardoor minder sterk wordt, of juist sterker.

In detectiveromans wordt de proloog vaak gebruikt om een moord te laten zien. Dit wordt vanuit een ander perspectief gedaan, en dus een andere schrijfstijl, en past perfect in de plot. Het is immers de aanleiding voor het verhaal om vertelt te worden.

Door: Reinoud Schaatsbergen

Bron: http://kathytemean.wordpress.com/2010/11/10/to-prologue-or-not-to-prologue/

---